ΠΟΙΟΣ ΕΒΑΛΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ;

 ΠΟΙΟΣ ΕΒΑΛΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ;

Όταν περάσουνε τα χρόνια απ’ τον σκορπιό
Και δεν θα έχεις άλλο για να με μισήσεις
Στείλε μου τότε μόνο ένα ευχαριστώ
Που δεν σε σκότωσα και σ’ άφησα να ζήσεις.

Θα πω εκείνα που δεν άντεχες ν’ ακούς
Και μία πείνα για αγάπη θα σε τρώει
Θα μείνεις μόνη μα συνέβη σε πολλούς
Όσοι αγάπησαν δεν είναι τόσο αθώοι.

                                     Οδυσσέας Ιωάννου

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Φύσηξα τα κεριά απ’ την τούρτα για να μην τα σβήσει ο άνεμος.
Οι ρινόκεροι πετούσαν πάνω απ’ τις φλόγες. Εκεί που έβρεχε στάχτες.
Οι αμάλθειες ήταν δεμένες απ’ το δεξί τους πόδι στις φλεγόμενες επαύλεις.
Το μπουρδελο που λέγεται κράτος ήταν για μια ακόμα φορά ανεπαρκές.
Καιγόντουσαν τα πάντα…
Όνειρα μιας ζωής που γίνανε μαντάρα… Μέσα σε λίγα λεπτά…
Είναι τότε που «γερνάς και σκοτεινιάζει».
Γιατί σε προδώσανε οι μαλάκες, οι ρουφιάνοι, οι γελοίοι, οι αμόρφωτοι.
Και σε πρόδωσαν γιατί εσύ ήσουν ο καλύτερος!
Τότε αυτός φώναξε με αγανάκτηση:
-Θα παραιτηθώ. Δεν τον αντέχω άλλο, είναι απατεώνας.
Πέρασε πολύς καιρός για να το καταλάβεις αυτό, παλιέ μου συμμαθητή.
Τόσα χρόνια, μαζί δεν συντρώγατε, δεν συμπίνατε και στο άλλο μαγαζί;
Τι σου ’φταιξε τώρα;
Οι ζαβές που μάζεψε και τους έδωσε και εξουσία;
Η οικονομική διαχείριση που μπάζει νερά;
Γιατί δεν το λες το ποίημα όλο;
Τι φοβάσαι;
Είσαι κάτι που του μοιάζει;
Και τώρα που έφυγες, τι νομίζεις πως σε ξέπλυνε; Η κολυμπήθρα του Σιλωάμ;
Η αστυνομία δεν μπορεί να σβήσει τις φωτιές.
Μόνο να ισχυροποιήσει το αστυνομικό κράτος του Μητσοτάκη. (Με τις πορδές δεν βάφεις αυγά Κούλη).
Οι άλλοι ήταν άσχετοι και άχρηστοι και συνέβηκαν όλα αυτά που συνέβηκαν
στο Μάτι. Τούτοι εδώ όμως είναι εγκληματίες!
Αυτοί πού την πάνε την δουλειά;
Τι θέλουν να κάνουν;
Ό,τι δεν κάηκε χθες, καίγεται τώρα!
Οι εθελοντές πάλευαν μόνοι τους με κλάρες για να σβήσουν την φωτιά.
Πυροσβέστες δεν υπήρχαν. Νερό δεν υπήρχε. Μόνο αστυνόμοι υπήρχαν!
Όπως και τότες που πάλευε μόνος του, μαζί με μια χούφτα συντρόφους
ο Αθανάσιος Κλάρας (Άρης Βελουχιώτης). Τότε πάλευε μόνος του όπως και οι εθελοντές. Κόμμα δεν υπήρχε. Οργάνωση δεν υπήρχε. Ήθος δεν υπήρχε.
Μοναχά ρουφιάνοι και ταγματασφαλίτες.
Πώς να τα βγάλεις πέρα με τον υπόκοσμο;


Κι’ απε Δεκέμβρη στην Αθήνα και φωτιά
τούτο της γης το θαλασσόδαρτο αγκωνάρι
λικνίζει κάτω από το Δρυ και την Ιτιά
Το Διάκο, τον Κολοκοτρώνη και τον Άρη*

*Νίκος Καββαδίας

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ

 

                 ΜΕΝΕΛΑΟΣ  ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Ο Μενέλαος Λουντέμης δεν υπέγραψε ποτέ δήλωση μετανοίας κουβαλώντας τον σταυρό του μαρτυρίου του μέχρι τέλους. Ζώντας στο κολαστήριο της Μακρονήσου και βιώνοντας στο πετσί του τα βασανιστήρια, τους εξευτελισμούς και τις ταπεινώσεις έπειτα από χρόνια, αυτοεξόριστος ήδη στη Ρουμανία, θα καταθέσει τον αγώνα και τις εμπειρίες του στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα  «Οι Ήρωες κοιμούνται ανήσυχα» (Σαρκοφάγοι ΙΙ), ιδιαίτερα όμως στο συγκλονιστικό«Οδός Αβύσσου, αριθμός 0».Γράφει και αρκετά ποιήματα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το «Είμαι καλά».Αφορμή της έμπνευσής του είναι οι απαγορεύσεις της λογοκρισίας από τη διοίκηση του στρατοπέδου, αφού σ’ αυτόν τον τόπο του μαρτυρίου οι διαταγές σχετικά με την αλληλογραφία επέβαλαν να γράφονται μόνον «ολίγαι λέξεις υπό την έννοιαν ότι ο αποστολεύς υγιαίνει».Ο Φώτης Σιούμπουρας, μάλιστα, στο βιβλίο του «Ο δικός μας Μενέλαος Λουντέμης», υποστηρίζει γι’ αυτό το ποίημα πως ο συγγραφέας, σε μία έκρηξη καρδιάς και ψυχής κάθισε κι έγραψε στη Μακρόνησο επιστολή προς τη Μάνα. Δεν την έστειλε στη μάνα του, μα στη μητέρα του συνεξόριστου Μάνου Κατράκη, την οποία αποκαλούσε ηρωίδα και λάτρευε Μίκης Θεοδωράκης

Είμαι καλά
Είμαι καλά, Μητερούλα… αυγή μου…  
Σπεύδω να καλοπιάσω τον φόβο σου. Είμαι καλά.
Κάθομαι κάτω απ’ τον ίσκιο της λύπης μου,
κι αφήνω την πένα μου να κλάψει… Μάνα…
Τρεμούλα των χεριών…
Χρόνια που ξεφεύγετε απ’ την μπόλια…
Στεναγμέ που μετράς τον μισεμό μου…
Είμαι καλά.
Πρώτον, Σεβαστή μου…´
Πρώτον έρχομαι να ερωτήσω… Και δεν ρωτώ τίποτα.
Εδώ δεν ρωτούν. Όλοι είναι καλά…´
Κι ας ανεμίζονται οι κρεμάλες πάνω απ’ τα κεφάλια τους.
Κι ας τρώει τα πόδια τους η ύαινα, η πίσσα.
Είμαι καλά.
Πρώτον, Μητερούλα… Υγείαν έχω
Και το στήθος μού φωνάζει σαν πρόβατο βραχνό.
Κι ο ραβδιστής μετράει την ώρα στα πλευρά μου.
Πρώτον, Μητερούλα… Μα συγχώρα με και σήμερα.
Συγχώρα με και σήμερα που δεν θα μάθεις την αλήθεια.
Η αλήθεια γέρασε και δεν ταξιδεύει.
Δεν περνά τη θάλασσα.
Η αλήθεια, Μανούλα, είναι βόλι. Και δεν θα την πω.
Είμαι καλά.
Σήμερα κλείνω τα χίλια γράμματα. Μα ξέρω…
Πως έχεις χρόνους να πάρεις μήνυμά μου.
Μα συχώρα με. Συχώρα με, Μητέρα.
Για τα χίλια μονότονα Είμαι καλά
Τα χίλια μονότονα ψέματά μου.
Πήρα ξανά για να σου γράψω.
Έχω την κάρτα μου στα γόνατα.
Και τη χαϊδεύω σαν περίλυπο πουλί!
Το χέρι πια το γράφει μοναχό του
το μικρό, πικρό του, μάθημα:
Είμαι καλά.
Ξέρω, αχ, Μητερούλα…
Ξέρω πως σου στέλνω κάθε μέρα
την ταχτική δόση της πίκρας μου. Ξέρω
πως τη χαϊδεύεις τούτη την ψευτιά μου…
Πως τη ραίνεις με δάκρυα και παραμιλάς. Ξέρω.
Μα δεν κάνει φτερά άλλη λέξη από ’δω…
Είμαι καλά.
Μπορείς, ακριβή μου, να τη διαβάσεις και δίχως φως.
Δεν είναι καν ανάγκη να τη διαβάσεις.
Φτάνει μόνο να ’ρθει, να ακουστεί στην εξώπορτα…
η φωνή του ταχυδρόμου.
Τότε, Μανούλα, μπορεί και να μην είμαι καλά.
Μα εσύ να πιστέψεις τη γραφή μου
Είμαι καλά.
Είμαι καλά… Αφού μπορώ και σέρνω το μολύβι.
Είμαι καλά… Αφού μπορώ και το ψελλίζω.
Είμαι καλά… Αφού αραδιάζω στο χαρτί,
Είμαι καλά.
Αχ, να μπορούσα να ’χα έναν ουρανό
γεμάτο από ψεύτικα τέτοια πουλιά.
Και να τα ’χυνα στο διάστημα…
Για να ’ρχονται – κι όταν εγώ δεν θ’ ανασαίνω.
Να ’ρχονται και να ραμφίζουν το τζάμι του σπιτιού μας.
(Αυτό που κοιτάζει κατά τη θάλασσα)
Και να κελαηδούμε. Να κελαηδούνε σμήνη τις ψευτιές:
Είμαι καλά.
Μανούλα εσύ… Εσύ που διαβάζεις με τα δάχτυλα.
Εσύ πού μιλάς τη γλώσσα των χεριών…
Ακούμπησε τα χείλη σου στο χαρτί
Έτσι όπως έβρισκες, σαν ήμουν παιδί, τον πυρετό μου…
Και διάβασε πάνω στ’ άγραφο χαρτί
Και διάβασε ολόισια απ’ την καρδιά μου:
Μάνα… Αχ… Μάνα, Μάνα…
Το κορμί που κανάκεψαν τα χέρια σου
έλιωσε σήμερα κάτω απ’ το λιθάρι.
Η φωνή που νανούριζε τον ύπνο σου
βέλαξε κατ’ απ’ το μαχαίρι.
Μα εσύ γέλα, ακριβή μου. Γέλα…
Πες πως ξύπνησες απ’ όνειρο κακό.
Και γέλα να τα διώξεις.
Γέλα, κι εγώ… ησύχασε, Μανούλα.
Είμαι καλά
Σήμερα μου χύσανε το φως μου. Είμαι καλά.
Είμαι καλά. Χτες κόψανε τα νύχια μου.
Τρόμοι μου πήραν τα φρένα μου. Είμαι καλά.
Είμαι καλά. Αύριο θα με σταυρώσουν.
Είμαι καλά. Είμαι καλά. Είμαι καλά…
Είμαι καλά. Κι ας μην έχω πια μυαλό να το σκεφτώ.
Είμαι καλά. Κι ας μην έχω πια μιλιά να το φωνάξω.
Είμαι καλά. Κι ας μην έχω χέρι να το γράψω.
Γι’ αυτό το σκάβω. Το σμιλεύω επιτύμβιο.
Πάνω σ’ αυτόν τον ανεμόδαρτο γκρεμνό.
Σ’ αυτό το τρελό νεκροταφείο
πως όλοι οι νεκροί του είναι καλά

Ο Λουντέμης κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, για αντεθνική δράση, κλπ γνωστά της εποχής και μετά από χρόνια εξορίας στην Ικαρία – Μακρόνησο και Αη-Στράτη και ενώ πλέον είναι ετοιμοθάνατος από τις κακουχίες και το ξύλο δικάζεται (1956) για το βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες».Απόσπασμα από τη δίκη:

Ο Θεοτοκάτος (συνήγορος του Λουντέμη) παίρνει από το τραπέζι ένα πανόδετο βιβλίο με γαλάζιο ξεθωριασμένο εξώφυλλο, το ανοίγει και αρχίζει να απαγγέλει, καθαρά και βροντόφωνα για να μπορούν να τον παρακολουθούν όλοι:
 

 Εγώ είμαι ο γκρεμιστής
 Γιατί εγώ είμαι κι ο χτίστης
 Ο διαλεχτός της άρνησης
 Κι ο ακριβογιός της πίστης.
 Και θέλει και το γκρέμισμα
 Νου και καρδιά και χέρι.

Στου μίσους τα μεσάνυχτα
Τρέμει ενός πόθου αστέρι.
Κι αν είμαι της νυχτιάς βλαστός,
Του χαλασμού πατέρας
Πάντα κοιτάζω προς το φως
Το απόμαυρο της μέρας

       Του μακρεμένου αγναντευτής
       Κι ο κλέφτης κι ο απελάτης
       Και με το καριοφύλλι μου
       Και με το απελατίκι
       Την πολιτεία την κάνω ερμιά,
       Γη χέρσα το χωράφι.

Εδώ ο Θεοτοκάτος σταματά, στρέφεται προς το μάρτυρα και λέει:

-Περιμένω ν’ ακούσω τη γνώμη σας γι’ αυτό το κείμενο κύριε μάρτυς.
 Ο Καραχάλιος (μάρτυρας, αστυνόμος γενικής ασφαλείας) σωπαίνει. Ύστερα από     λίγο λέει:

-Δεν μπορώ να εκφράσω γνώμη μόνο από ένα απόσπασμα.
-Τότε παρακαλώ τον πρόεδρο να μου επιτρέψει να συνεχίσω, λέει ο Θεοτοκάτος.

       Κάλλιο φυτρώστε αγραγκαθιές
       Και κάλλιο ουρλιάστε, λύκοι,

       Κάλλιο φουσκώστε ποταμοί,

       Και κάλλιο ανοίχτε, τάφοι,
       Και, δυναμίτη, βρόντηξε
       και σιγοστάλαξε αίμα
       Παρά σε πύργους άρχοντας
       Και σε ναούς το ψέμα.
       Των πρωτογέννητων καιρών
       Η πλάση με τ’ αγρίμια
       Ξανάρχεται. Καλώς να ’ρθη.
       Γκρεμίζω την ασχήμια…

 Εδώ σταματάει πάλι ο συνήγορος και ξαναρωτάει το μάρτυρα:-Μήπως τώρα κύριε μάρτυς, σχηματίσατε γνώμη;Αντί για απάντηση ο μάρτυρας ρωτά:

     -Τίνος είναι αυτό το βιβλίο;
     -Γιατί κύριε μάρτυς, σας ενδιαφέρει;
     -Ναι, με ενδιαφέρει.

     -Γιατί σας ενδιαφέρει; Εσείς είπατε προηγουμένως ότι για να σχηματίσετε άποψη για κάποιο έργο          δεν σας ενδιαφέρει ο συγγραφέας αλλά το περιεχόμενο και μόνο αυτό.

-Μα ξέρετε κύριε συνήγορε…
Όταν γνωρίζουμε το συγγραφέα, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τι λέει.
Λοιπόν, πέστε μου, σας παρακαλώ, τίνος είναι για να μπορέσω να κρίνω και να
εκφέρω γνώμη.
-Δεν θα σας τον πω, γιατί αυτό αντιβαίνει στη συμφωνία που κάναμε πριν λίγο.
Κι ύστερα εσείς μόνος σας είπατε ότι κρίνετε αντικειμενικά ένα λογοτεχνικό
έργο. Το κρίνετε απ’ το περιεχόμενο κι όχι από το συγγραφέα του.
Εδώ επεμβαίνει ο εισαγγελέας
-Τέλος πάντων, κύριε συνήγορε, θα μας τον πείτε καμιά φορά αυτόν το συγγραφέα του κειμένου;
Ο Πρόεδρος Φαρμάκης, που έχει χάσει φαίνεται την υπομονή του, γυρίζει προς
τον εισαγγελέα και λέει:
-Αφήστε κύριε εισαγγελέα.
Κάποιος του ιδίου φυράματος με το Λουντέμη θα είναι κι αυτός.
Ο Θεοτοκάτος ήρεμος άνοιξε το βιβλίο για να συνεχίσει το διάβασμα.
Βλέποντάς τον ο πρόεδρος, τινάχτηκε πάνω σαν να τον σούβλισαν με πυρωμένα σουβλιά και λέει ουρλιάζοντας:
-Κύριε συνήγορε, δεν σας επιτρέπω να συνεχίσετε. Δεν σας επιτρέπω να διαβάζετε ενώπιόν μας τέτοια κείμενα. Αυτό που διαβάσατε δεν είναι ποίημα, είναι λίβελλος εναντίον του έθνους, είναι ένα κείμενο αντεθνικόν, που πρέπει να κατασχεθεί και να καταστραφεί αμέσως, ενώ εκείνος που το ’γραψε, αν δεν έχει καταδικαστεί μέχρι τώρα, πρέπει να καθίσει στο εδώλιο μαζί με τον πελάτη σου, να καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία και να κρεμαστεί…
Αυτός δεν είναι Έλλην, είναι προδότης, εχθρός της πατρίδας… είπε ο πρόεδρος και κάθισε. Έτρεμε ολόκληρος από το θυμό του.
-Κύριε πρόεδρε, λέει ο Θεοτοκάτος, ομολογώ πως τέτοιο λαβράκι δεν το περίμενα στα δίχτυα μου. Εγώ αλλού ψάρευα, συμπληρώνει, δείχνοντας τον μάρτυρα κατηγορίας. Το ποίημα που απήγγειλα πριν λίγο ενώπιόν σας και που εσείς το χαρακτηρίσατε λίβελλον εναντίον του έθνους, αντεθνικόν, κλπ, κλπ, είναι απόσπασμα απ’ το γνωστό ποίημα «Ο εκδικητής» που κυκλοφορεί σήμερα στην Ελλάδα ελεύθερα και διαβάζεται από όλους τους Έλληνες. Εκείνος που το ’γραψε και που κατά τη γνώμη σας πρέπει να δικαστεί για προδοσία δεν είναι άλλος από τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά, που όλο το έθνος τον διαβάζει, τον αγαπά και τον τιμά. Ναι, ο Κωστής Παλαμάς, κύριε πρόεδρε.
Και για να πεισθείτε, καταθέτω το βιβλίο με το γκρίζο εξώφυλλο λέγοντας:
-Όσο προδότης είναι, κύριε πρόεδρε, ο εθνικός μας ποιητής, άλλο τόσο είναι
προδότης κι ο Λουντέμης, που έγραψε το βιβλίο «Βουρκωμένες μέρες» και για το
οποίο τόσο λυσσαλέα διώκεται.
Το ακροατήριο ξεσπά σε χειροκροτήματα. Ο πρόεδρος αιφνιδιάζεται, τα χάνει.
Δεν ξέρει τι να κάνει. Και για να βγει από τη δύσκολη θέση χτυπά το κουδούνι
αμήχανα και διακόπτει τη συνεδρίαση λέγοντας:
-Άνθρωποι είμαστε κι εμείς, δεν μπορεί να τα ξέρουμε όλα.
Απόσπασμα από τη δίκη

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έστω. Είναι ένοχος ο κατηγορούμενος;
ΒΑΡΝΑΛΗΣ : Ένοχος; Όχι! Για να ναι ένοχος ένας Συγγραφέας πρέπει να δίνει αρνητικές απαντήσεις στις τρεις παρακάτω ερωτήσεις; Πρώτον: Ζώντας σε μια κοινωνία αδικίας με ποιους θα πάει; Με τους αδικητές ή με τους αδικημένους; Δεύτερο: Αν ο Λαός πέσει στα δεσμά της τυραννίας, με ποιους θα συνταχθεί; Με τον τυραγνισμένο ή με τον τύραννο; Και τρίτο και τελευταίο: Αν η Πατρίδα πάει σ’ εθνική σκλαβιά, ποιους θα βοηθήσει; Τους κατακτητές ή τους κατακτημένους; Δηλαδή με τους κιοτήδες θα πάει ή με τα παλικάρια; Γνωρίζω τον κατηγορούμενο από έφηβο. Τον γνωρίζω σαν συγγραφέα, και σαν Έλληνα. Και σας δηλώνω κατηγορηματικά: Και στις τρεις ερωτήσεις ο κατηγορούμενος έδωσε αυτές τις απαντήσεις. Δεν είναι ένοχος.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Εις ένα από τα υπό κατηγορίαν κείμενά του και συγκεκριμένα εις το υπό τον τίτλον
«Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό»…
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Ε;…
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Ο Συγγραφεύς -δια να σώσει την τρυφεράν Ειρηνούλαν από την βουλιμίαν των αφεντικών της- την παραδίδει εις τας χείρας των εργατών.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Καλά κάνει.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Δε θα μπορούσε, έξαφνα, να την παραδώσει εις χείρας εκείνων οίτινες είναι εντεταλμένοι για την φρούρησιν της τιμής των…
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Ποιονών. Των χωροφυλάκων;
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Βεβαίως.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Όχι! Θα την πουλούσαν στο μπουρδέλο.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Κύριε Βάρναλη…
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Τη γνώμη μου δε ζητήσατε; Τη γνώμη μου είπα. Ξέρω, εσείς έχετε άλλην γνώμη.
Αλλά δεν είσθε σεις ο μάρτυρας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τίποτε άλλο κ. Βάρναλη. Μπορείτε ν’ αποσυρθείτε.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ (δυνατά): Κοιτάξτε μην τύχει και τον αθωώσετε «λόγω αμφιβολιών»! Αν οι Νόμοι σας καταδικάζουν αυτές τις αρετές, καταδικάστε τον! Δεν έχει κανένα ελαφρυντικό. Κανένα! Σας το λέω εγώ!
Ο Μενέλαος Λουντέμης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Δημήτρη Βαλασιάδη) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1906. Μετά την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα η εύπορη οικογένεια του συγγραφέα πτώχευσε και ο ίδιος αναγκάστηκε από μικρή ηλικία να βγει στη βιοπάλη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου εντάχθηκε στην Αριστερά και έλαβε μέρος στην Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση υπήρξε γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων του ΕΑΜ.
Εξορίστηκε στη Μακρόνησο, τον Άη-Στράτη και αλλού και πέρασε τις ταλαιπωρίες των αριστερών συγγραφέων του μετεμφυλιακού καθεστώτος. Το 1956 δικάστηκε για το βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες» στο οποίο περιγράφει τα βάσανα των εξορίστων. Το 1958 κατέφυγε στη Ρουμανία απ’ όπου επέστρεψε μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών. Το 1968 του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια.
Τα βιβλία του σημείωσαν μεγάλη επιτυχία, διαβάστηκαν και διαβάζονται από όλες τις ηλικίες των αναγνωστών. Η συλλογή διηγημάτων του «Τα πλοία δεν άραξαν» (1938) τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο πεζογραφίας. Από το πλούσιο έργο του ξεχωρίζουν τα μυθιστορήματα: «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», «Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος», «Οδός Αβύσσου αριθμός 0»,
«Το ρολόϊ του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα» και πλήθος άλλα.
Έγραψε επίσης ποίηση, θέατρο, ταξιδιωτικά και πολιτικά κείμενα.
Πέθανε στις 22 Ιανουαρίου 1977 από καρδιακή προσβολή.

ΟΔΟΣ ΑΒΥΣΣΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ 0

 

         ΟΔΟΣ ΑΒΥΣΣΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ 0

 

Κι ύστερα πάλι ομοβροντία τα χαράματα
διώχνοντας απ’ τα κυπαρίσσια τα σπουργίτια
Τα φορτηγά αυτοκίνητα γιομάτα αγωνιστές
περνώντας για τον τόπο της εκτέλεσης
Κόβοντας με τις ρόδες στα δυο τον ήλιο
περνώντας για τον τόπο της εκτέλεσης
Έμεινε πάλι πολύ σκόνη τ’ απογεύματα
η σκόνη που αφήνουν πίσω τους
τα μαύρα φουστάνια των μανάδων
Καθώς γυρνάνε απ’ του Αβέρωφ ή απ’ του Χατζηκώστα
ή από τα τμήματα των μεταγωγών
Οι μαύρες μανάδες με τα μαύρα φουστάνια
με την καρδιά τους τυλιγμένη στο μαντίλι τους
σαν ένα ξεροκόμματο ψωμί
που δεν μπορεί να το μασήσει
που δεν μπορεί να το μασήσει μήτε ο θάνατος

                                                                        ΓΙΑΝΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

 

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Ο σχιζοφρενής γέρος με την τραγιάσκα και το καρότσι μοίραζε δηλώσεις μετανοίας των κομμουνιστών από τα μαύρα χρόνια του ’49, του ’59, του ’69.

 Όμως τι εξυπηρετεί όλο αυτό σήμερα;Την απομυθοποίηση των ηρώων; 

Τα όρια αντοχής του ανθρώπινου σώματος στα βασανιστήρια; 

Τις ενοχές που προσπαθεί να μεταφέρει στους απογόνους τους;
Γιατί δεν υποδεικνύει τους κουκουλοφόρους, αυτούς που δείχνανε με το δάχτυλο στους Γερμανούς ποιους να εκτελέσουν.
Τι κάνει το ΚΚΕ για να υπερασπιστεί τους νεκρούς του;
«Κείνο το βράδυ σώπαιναν οι λύκοι, γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι»
«… Απ’ το Λαύριο οι δήμιοι φαίνονταν μικροί…
Και ήταν για να σαστίζεις πως τόσο μικροί δήμιοι κάνανε τόσο μεγάλα εγκλήματα.
Μα το έγκλημα ποτέ δεν μετριέται με τον πήχη. Γιατί ποτέ δεν έχει το ανάστημα του κακούργου. Πάντα είναι μεγαλύτερό του.
Γιατί ένας πραγματικός κακούργος ποτέ δεν κάνει μόνο ένα έγκλημα.
Πόσο μάλλον στη Μακρόνησο όπου είχε καταργηθεί η τιμωρία.Γιατί κι αυτό έγινε στη Μακρόνησο. 

Χωρίσανε το έγκλημα απ’ τον κολασμό και αντιστρέψανε τους όρους. Ρίξανε τον κολασμό στα θύματα και τον έπαινο στους κακούργους.

 Έτσι τους βοήθησαν να κάνουν το έγκλημα ψυχαγωγία και πρωινή γυμναστική.
Όταν ένας άνθρωπος συνηθίζει να διασκεδάζει με το αίμα που τρέχει, με τίποτα πια στο εξής δεν μπορεί να διασκεδάσει…»
«Το νησί αυτό, που διαδραματίζεται σήμερα η ιστορία μας, είναι το τοπίο όπου το έγκλημα δοξάστηκε σαν ύψιστη αρετή. 

Όπου μέσα απ’ το λαρύγγι του ανθρώπου πέρασαν -για πρώτη φορά στην Ιστορία της Ανθρωπότητας- φθόγγοι άγνωστοι.
Ήρθε μια νύχτα που το νησί κλυδωνίζεται σαν ακυβέρνητο σκάφος.
Αυτή τη νύχτα -οι φθόγγοι αυτοί οι άγνωστοι- ακούστηκαν τόσο δυνατά, που οι μεταλλωρύχοι της αντικρινής πλαγιάς τρόμαξαν και κρύφτηκαν στις στοές τους.
Ήταν οχτώ του Δεκέμβρη, χίλια εννιακόσια σαράντα εννέα χρόνια ύστερα απ’ τη γέννησή του γιου μιας χωρικής, που τον σταύρωσαν -μια φορά- πάνω σ’ ένα ξύλο σ’ ένα λόφο της Σιών, επειδή κουβάλησε μαζί του καινούργιες ιδέες.
Βλέπετε οι ιδέες, άμα δεν έρχονται στα μέτρα που θέλουν αυτοί, παίρνουν το κεφάλι αυτουνού που τις έχει…»

«…Έτσι όπως το ζώνει το νησί η θάλασσα είναι ένα κι ένα για κλουβί.
Ούτε σύρματα, ούτε κάγκελα. Μπράβο, έτσι θα ‘ναι.
Εμ… να σου πω, είναι κρίμα τα καημένα τα ζουντανά να τα κρατάς χρόνο καιρό φυλακωμένα. 

Άφ’ τα λέφτερα… Πού θα πάνε; Τα φυλάει γύρω τρόγυρα η θάλασσα.
Αυτό θα ‘ναι μωρέ! Ωχ! ησύχασα… μαλάκωσε η ψυχή μου. Ναι, τις έχουνε κάτι τέτοιες ψυχοπονιές οι Εγγλέζοι.
Ύστερα από τον πόλεμο, λένε, πήρανε όλοι την απόφαση να ημερέψουνε...»

Κι από κάτου απ’ τ’ αστέρια περνάνε
Καραβιές- καραβιές οι εκτοπισμένοι
και τσουβάλια με κομμένα ποδάρια
και τσουβάλια με κομμένα χέρια
και τσουβάλια με νεκρούς
ξεβράζουν οι φουρτούνες στις αχτές του Λαυρίου

 

 

 

ΜΙΑ ΚΑΙ ΕΞΩ

 

ΜΙΑ ΚΙ ΕΞΩ*

 

 

 

 

Βγήκαν λάμιες στο ποτάμι σύννεφο έβαλαν γιορντάνι
κι άντρας ζώνει τ’ άρματά του πάει ταμένος του θανάτου
Και ποιος θα σου κρατήσει άσπρο στο χορό μαντήλι
μαγιάπριλο του κόσμου πίκρα περπατάει στα χείλη
άι... γαρούφαλλό μου...

Άλογο φαρί καβάλα δράκοι του ’στησαν κρεμάλα
μπρος στο μαρμαρένιο αλώνι στέκει και το πεταλώνει
Ανέμη να γυρίσει παραμύθι ν’ αρχινήσει
μαύρο κρασί να πιούμε το φεγγάρι έχει μεθύσει
άι...γαρούφαλλό μου...

      Και στην άκρη, στο ποτάμι μια φλογέρα, ένα καλάμι
      κάνει τον καημό φλογέρα το παράπονό του αέρα
      Και ποιος θα σου κρατήσει άσπρο στο χορό μαντήλι
      μαγιάπριλο του κόσμου πίκρα περπατάει στα χείλη
      άι...γαρούφαλλό μου...

Ποιος πονεί και ποιος το θέλει του ανέμου οι Αρχαγγέλοι
του καπνού `ναι και τ’ ανέμου δεν το βάσταξα ποτέ μου
Ανέμη να γυρίσει παραμύθι ν’ αρχινήσει
μαύρο κρασί να πιούμε το φεγγάρι έχει μεθύσει
άι...γαρούφαλλό μου...

Του Χάρου ειν’ το πανηγύρι το χορό νεκρός να σύρει
τ’ άστρα μες στο παραγάδι και τον ήλιο στο σημάδι
Και ποιος θα σου κρατήσει άσπρο στο χορό μαντήλι
μαγιάπριλο του κόσμου πίκρα περπατάει στα χείλη
άι...γαρούφαλλό μου...   

                                         ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΚΟΥΦΑΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Φύσηξε Νοτιάς και φανέρωσε τα νοσοκομειακά απόβλητα.
Ο άνεμος ξεθάβει τα κουκουλωμένα, τα βγάζει στην επιφάνεια.
Τελικά τίποτα κρυφό υπό τον άνεμο.
Η αλήθεια εμφανίζεται πάντα αργά ή γρήγορα.
Δεν έμεινε κρυφή ποτέ.
Ποτέ; Έτσι και τώρα θα εμφανιστεί η αλήθεια.
Δεν τα συγκέντρωσα εγώ όλα αυτά τα στοιχεία Είναι ιστορικά ντοκουμέντα γραμμένα από ιστορικούς. Εγώ έκανα την περίληψη έτσι όπως θα κάναμε στο δημοτικό σχολείο.
Ξέρω πως θα αντιδράσει το μικροπαραγοντιλίκι, αλλά δεν με ενδιαφέρει καιδεν θα απαντήσω. ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΙ ΕΞΩ.

Δεν θα πέσω στην παγίδα της επανάληψης. Ξέρω πως γνωρίζουν την αλήθεια και την αρνούνται προς ίδιον όφελος.
Το άρθρο το αφιερώνω στον ήρωα Ρήγα Φεραίο. Τον είχα υποδυθεί πιτσιρικάς στο δημοτικό λόγω χάρης, ομορφιάς, κιλών και μετριοφροσύνης… (οι πολύ καλοί μαθητές ήταν κοντοί).
Το αφιερώνω σ’ όλους αυτούς που όταν τους προκάλεσαν, φάνηκαν ανεπαρκείς να απαντήσουν.
Και στους απλούς αναγνώστες που έχουν διάθεση να μάθουν την αλήθεια.
Η πραγματική ιστορία της ελληνικής επανάστασης του 1821 απέχει αρκετά από την επίσημη εκδοχή της, έτσι τουλάχιστον όπως διαμορφώθηκε με την πλήρη επικράτηση της ελληνικής αστικής τάξης, την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και τη διευθέτηση του ζητήματος του «ξένου προστάτη» για το νεότευκτο κράτος.
Από τη μια υπάρχουν τα σχολικά βιβλία και οι τόμοι των επίσημων εκφραστών της αστικής αντίληψης για το ζήτημα, που παρουσιάζουν (πλήρως διαστρεβλωμένο) τον εθνικό χαρακτήρα του «εικοσιένα» αποσιωπώντας ή υποτιμώντας το κοινωνικό και ταξικό του περιεχόμενο.
Ακόμα και για πασίγνωστα γεγονότα, όπως η εμφύλια σύγκρουση σχεδόν αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης, η επίσημη εκδοχή καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να περιορίσει τη σημασία τους και να τα παρουσιάσει ως μια θλιβερή παρένθεση στη «μεγαλειώδη» πορεία της «εθνικής παλιγγενεσίας».
Από την άλλη, υπάρχει μια πλούσια ιστοριογραφία απομνημονευμάτων λαϊκών αγωνιστών (Κολοκοτρώνη, Περραιβού κ.ά.), τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, η «Ελληνική Νομαρχία», μελέτες του Κορδάτου και του Βαλέτα, τα καυστικά κείμενα του Γιάννη Σκαρίμπα, αλλά και ξένων ιστορικών, όπως του Φίνλεϊ, που προσεγγίζουν την πραγματική διάσταση του ζητήματος και προβάλλουν, πέρα από τον εθνικοαπελευθερωτικό (που έτσι κι αλλιώς υπήρχε) και τον ταξικό-κοινωνικό χαρακτήρα της επανάστασης. Στα κείμενα αυτά μπορούμε να δούμε τον αντιδραστικό ρόλο της Εκκλησίας και των κοτζαμπάσηδων, την υπονόμευση του αγώνα από μερίδα της ελληνικής αστικής τάξης που έφτασε μέχρι και την ανοιχτή προδοσία, αλλά και τον ηρωικό αγώνα απλών λαϊκών αγωνιστών που κατάφεραν εμπνευσμένοι από την πρόσφατη γαλλική επανάσταση, σε πολλές περιπτώσεις, να κυριαρχήσουν (σε τοπικό επίπεδο) και να θέσουν (έστω και πρόωρα) ζήτημα λαϊκής εξουσίας.

 

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Η ιστορία της ελληνικής επανάστασης του 1821 έχει σαν αφετηρία της τις οικονομικές καικοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία αρκετά χρόνια πριν.
Η ελληνική αστική τάξη, με τον τρόπο που διαμορφώθηκε, μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες,είχε αναπτυχθεί αρκετά και σε τέτοιο βαθμό που μόνο η δημιουργία ενός δικού της εθνικού κράτους θα μπορούσε να αποτελέσει τον όρο για το προχώρημα της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Από τα πρώτα χρόνια της κατάκτησης του ελλαδικού χώρου από τους Οθωμανούς δόθηκαν αρκετές δυνατότητες ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας.
Αυτό συνετέλεσε, αργότερα, στην ανάπτυξη της μικρής βιοτεχνίας (κυρίως οικογενειακής) αλλά μέσα στο 17ο αιώνα στην προώθηση των εξαγωγών και του εμπορίου σε όλη σχεδόν τη Δυτική Ευρώπη. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό και η ναυτιλία. Μάλιστα από το 18ο αιώνα η ελληνική ναυτιλία και το θαλάσσιο εμπόριο θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατείχαν μια από τις πρώτες θέσεις στο μεσογειακό χώρο. Το αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση ελληνικών παροικιών σε πολλές πόλεις της Ευρώπης. Έτσι δεν θα αργούσε να τεθεί με πιο έντονο τρόπο η αναγκαιότητα συγκρότησης ελληνικού κράτους.
Φυσικά, σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσε η αστική τάξη από μόνη της να φέρει σε πέρας
αυτή την ανατροπή. Έπρεπε να κερδίσει με το μέρος της τον ελληνικό λαό, την αγροτιά αλλά
και τους ακτήμονες που ήταν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.
Απ’ την άλλη μεριά συχνά ξεσπούσαν λαϊκές εξεγέρσεις, σε τοπικό επίπεδο, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν ακαθοδήγητες, υποκινούνταν από ομάδες ακτημόνων και είχαν απώτερο στόχο τη δικαιότερη μοιρασιά της γης, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ανήκε σε τσιφλικάδες.
Οι προσπάθειες της αστικής τάξης να πυροδοτήσει τις εξελίξεις για την επανάσταση και να καθοδηγήσει με πιο ολοκληρωμένο τρόπο την υπόθεση αυτή ξεκινάν μετά τα 1750 και πάντα με
τις διασυνδέσεις που υπήρχαν με τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, κύρια της Ρωσίας (το ξανθό γένος) που είχε σοβαρό λόγο αλλαγής τού τότε status. Είναι γνωστές οι προσπάθειες παραμερισμού της κυριαρχίας των Τούρκων και καθόδου της στη Μεσόγειο.



ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ

Σημαντική από αυτή την άποψη ήταν η προσπάθεια του Ρήγα Φεραίου να ξεκινήσει την επανάσταση των εθνοτήτων σε όλο τον βαλκανικό χώρο, με την προοπτική ίδρυσης της βαλκανικής ομοσπονδίας. Ένα όραμα αρκετά προοδευτικό, που αν συνδυαστεί με το κοινωνικό περιεχόμενο που έθετε, θα λέγαμε ότι δείχνει έναν άνθρωπο που έβλεπε πολύ μακρύτερα από την εποχή του. Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι καλούσε ακόμα και τη φτωχολογιά των Τούρκων να επαναστατήσει ενάντια στο σουλτάνο:

«Βούλγαροι κι Αρβανίτες και Σέρβοι και Ρωμιοί,
Νησιώτες και Ηπειρώτες, με μια κοινή ορμή,
για την ελευθερία να ζώσουμε σπαθί,
ν' ανάψουμε μια φλόγα εις όλην την Τουρκιά,
να τρέξει απ' την Μπόννα έως την Αραπιά…
να σφάξουμε τους λύκους που τον ζυγόν βαστούν
και Χριστιανούς και Τούρκους σκληρά τους τυραννούν».

Με τέτοια κηρύγματα ο Ρήγας και οι συνεργάτες του προσπαθούσαν να ενώσουν τους λαούς των Βαλκανίων. Δεν έμελλε όμως να ζήσει πολύ για να ολοκληρώσει το έργο του. Το Δεκέμβρη του 1797 συλλαμβάνεται στην Τεργέστη. Ακολουθεί κύμα συλλήψεων από την αυστριακή αστυνομία.
Τον Απρίλη του 1798 ο Ρήγας και οι σύντροφοί του παραδίδονται στις τουρκικές αρχές.
Στις 17 Ιούνη τον στραγγαλίζουν μαζί με άλλους 8 Έλληνες που κρατούνταν σε φυλακή του Βελιγραδίου.
Με την ευκαιρία αξίζει να δούμε τη στάση της Εκκλησίας στο ζήτημα.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όταν συνελήφθη ο Ρήγας, με εγκύκλιο του πατριάρχη Γρηγορίου
του Ε', καλούσε τους δεσποτάδες να κατάσχουν το επαναστατικό μανιφέστο του Ρήγα γιατί όπως ανέφερε «πλήρες υπάρχει σαθρότητος εκ των δολερών αυτού εννοιών, τοις δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιούμενον». Ο ίδιος, πλαστογραφώντας το όνομα του πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμου, εξέδωσε την περίφημη «Πατρική διδασκαλία» με την οποία τασσόταν ενάντια σε κάθε ιδέα εθνικής εξέγερσης, ενάντια στις δημοκρατικές αρχές της γαλλικής επανάστασης και καθησύχαζε το λαό λέγοντας ότι οι Τούρκοι ήταν… θεόσταλτοι.
Δεν ήταν πρωτόγνωρη αυτή η φιλοτουρκική στάση του ανώτερου κλήρου και δικαιολογείται πλήρως, αφού από την πρώτη στιγμή της οθωμανικής κυριαρχίας όχι μόνο διατήρησαν τα όποια προνόμια είχαν επί Βυζαντίου, αλλά τα διεύρυναν κιόλας. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χριστιανός ήταν υποχρεωμένος να δίνει το ένα τρίτο των εισοδημάτων του στην Εκκλησία (ειδικός φόρος που λεγόταν ρόγα ή ζητεία).

(Γ. Κορδάτου «Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821» σελ. 71).

ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Στα 1814 ιδρύεται στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία. Σκοπός της μυστικής αυτής οργάνωσης ήταν να ξεκινήσει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Μπορεί στη διακήρυξή της να μην είχε τις προοδευτικές-ριζοσπαστικές ιδέες του Ρήγα αλλά έθετε ένα σοβαρό ζήτημα για την εποχή: την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την ίδρυση κράτους βασισμένου μόνο στις δυνάμεις των Ελλήνων.Στην αρχή η ανάπτυξή της ήταν υποτυπώδης. Μάλιστα έγινε πρόταση στον Ιωάννη Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία της, αλλά αυτός αρνήθηκε. Στην αυτοβιογραφία του εξηγεί τους λόγους: «Οι καταστρώσαντες τοιαύτα τα σχέδια είναι περισσότερον ένοχοι και αυτοί ωθούν την Ελλάδα προς τον όλεθρον. Είναι ελεεινοί εμποροϋπάλληλοι, καταστραφέντες λόγω της κακής των διαγωγής... Σας επαναλαμβάνω: φυλαχτείτε από τοιούτους άνδρας”. (Γ. Κορδάτου, “Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επανάστασης του 1821”, σελ. 142).
Αναμενόμενο από έναν άνθρωπο με μαύρο παρελθόν. Δεν είναι βέβαια γνωστή η δράση του πριν
από την επανάσταση. Η αστική ιστοριογραφία θέλει να δείξει τα έργα του ως πρώτου κυβερνήτη μετά την επανάσταση και ξεχνά ένα πολύ σημαντικό γεγονός που στιγμάτισε τη δράση του.
Όταν στα 1804 στα Εφτάνησα επικρατούν οι Ρώσοι, στην Κεφαλονιά ξεσπά αγροτική αντιφεουδαρχική εξέγερση. Ο Καποδίστριας, τοποτηρητής των Ρώσων και γνήσιος υπηρέτης της ρωσικής κατοχής, έπνιξε στο αίμα την εξέγερση, τασσόμενος σαφώς με το μέρος των φεουδαρχών.

Στα 1818 η έδρα της Φιλικής Εταιρείας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη και η Εταιρεία αρχίζει να αναπτύσσεται ραγδαία.
Στην οργάνωση όμως μπήκαν και πολλοί Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες, αλλάζοντας ριζικά τη σύνθεσή της. Μετά το θάνατο του Σκουφά ανατίθεται η αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη.
Οι τάσεις που συνυπήρχαν μέσα στους Φιλικούς ήταν:
α) Η αστικοδημοκρατική-προοδευτική τάση. Ήταν οι συνεχιστές του Ρήγα που στηρίζονταν στην προοδευτική μερίδα των αστών και στις λαϊκές μάζες. Εκπρόσωποί της ήταν, εκτός από το Σκουφά, οι: Αναγνωστόπουλος, Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Αναγνωσταράς, Ανδρούτσος κ.ά.
β) Η συντηρητική-συμβιβαστική τάση. Στηριζόταν στη συντηρητική μερίδα των αστών και σύναψε συμμαχίες με τους κοτζαμπάσηδες και τους Άγγλους. Εκπρόσωποί της ήταν οι: Μαυροκορδάτος, Ιγνάτιος, Νέγρης, Κουντουριώτηδες, Ορλάνδος κ.ά.
γ) Η αντιδραστική τάση. Ήταν οι μεγαλοκοτζαμπάσηδες και παλιά φεουδαρχικά στοιχεία που υπονόμευαν διαρκώς την επανάσταση. Εκπρόσωποί της ήταν οι: Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, Π. Π. Γερμανός, Χρύσανθος Μονεμβασιάς κ.ά.
Από τη στιγμή εκείνη τα γεγονότα ήταν ραγδαία. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συντάσσει, μαζί με τον Παπαφλέσσα και το Γεώργιο Λεβέντη, το «Γενικόν Σχέδιον» της επανάστασης. Το σχέδιο προέβλεπε ταυτόχρονη επανάσταση στη Σερβία, το Μαυροβούνιο, τη Μολδοβλαχία, την Ήπειρο και την Πελοπόννησο.

Αποφασίζεται να κατέβει ο Αλ. Υψηλάντης στην Πελοπόννησο και να ξεκινήσει την επανάσταση στα τέλη του 1820 ταυτόχρονα σε όλα τα Βαλκάνια. Στη Σερβία με τον Οβρένοβιτς, στη Μολδοβλαχία με τον Βλαντιμιρέσκου, καθώς και στη Βουλγαρία. Τελικά το σχέδιο τροποποιήθηκε γιατί ο Οβρένοβιτς δεν ακολούθησε και οι Άγγλοι ειδοποίησαν το σουλτάνο για τα σχέδια των Φιλικών. Επίσης ο Αλ. Υψηλάντης λόγω των αντιδραστικών του πεποιθήσεων διέταξε τον τουφεκισμό του Βλαντιμιρέσκου, καθώς ο τελευταίος ήθελε να δημιουργήσει καθαρά αγροτικό κίνημα ενάντια όχι μόνο στους Τούρκους, αλλά και στους φεουδάρχες, πράγμα που έβρισκε αντίθετο τον, μοναρχικών αντιλήψεων, πρίγκιπα. Το αποτέλεσμα ήταν να μην ακολουθήσουν μαζικά άλλες εθνότητες και να ναυαγήσει η προσπάθεια (ήττα στο Δραγατσάνι).
Στις αρχές του 1821 έρχονται οι απεσταλμένοι των Φιλικών στη Νότια Ελλάδα για να συντονίσουν τις προετοιμασίες της επανάστασης. Άρχισε να φαίνεται ξεκάθαρα πλέον ότι οι κοτζαμπάσηδες και ο ανώτερος κλήρος δεν ήθελαν σε καμιά περίπτωση την επανάσταση. Χαρακτηριστική είναι η συνάντηση στις 26 Γενάρη στη Βοστίτσα (Αίγιο), στο σπίτι του Ανδρέα Λόντου,
όπου ο Παπαφλέσσας προσπαθεί να πείσει τους κοτζαμπάσηδες, τους καπετάνιους, τους δεσποτάδες και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ξεκινήσει η επανάσταση. Οι περισσότεροι από αυτούς αρνούνται. Μάλιστα απείλησαν τον Παπαφλέσσα ότι θα τον φυλάκιζαν ή και θα τον σκότωναν αν δεν σταματούσε την επαναστατική του προπαγάνδα.

ΛΑΪΚΕΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ

Στις 21 Μάρτη ο τσαγκάρης Παν. Καρατζάς ξεσηκώνει τους Πατρινούς. Η Πάτρα καταλαμβάνεται από τους εξεγερμένους και οι Τούρκοι κλείνονται στο κάστρο.
Στις 22-23 Μάρτη ξεσηκώνεται η Μάνη. Ο Κολοκοτρώνης κι ο Παπαφλέσσας μπαίνουν την ίδια μέρα στην Καλαμάτα και την ελευθερώνουν. Η επανάσταση είχε ήδη αρχίσει παρά την επίσημη άποψη ότι ξεκίνησε στο μοναστήρι τη Αγίας Λαύρας στις 25 του Μάρτη.
Στις 24 Μάρτη φτάνουν στην Πάτρα, που ήταν ήδη κατειλημμένη από το λαό, ο αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ανδρέας Ζαΐμης και ο Ανδρέας Λόντος, εκ των υστέρων και αφού
δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, κηρύσσουν την επανάσταση στην Πελοπόννησο.
Από τότε ξεκίνησε μια προσπάθεια της παλιάς κάστας που κατείχε τα προνόμια αλλά και της νέας αστικής τάξης που διαμορφώθηκε, να κυριαρχήσουν, να πάρουν τα ηνία της επανάστασης και να αποτρέψουν κάθε λαϊκό ξέσπασμα που απειλούσε τα συμφέροντά τους και ξέφευγε από τα πλαίσια που αυτοί έθεταν. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ο λαός κατάφερε έστω και πρόσκαιρα να κυριαρχήσει. Όπως στην Ύδρα που ένας γνήσιος λαϊκός ηγέτης, ο Αντώνης Οικονόμου, κηρύσσει την επανάσταση στις 28 Μάρτη και ο λαός καταλαμβάνει το διοικητήριο του νησιού καθώς και πολλά καράβια. Υποχρεώνουν τους μεγαλοκαραβοκύρηδες να δώσουν μέρος από την περιουσία τους για την επανάσταση κι έτσι ο στόλος της Ύδρας μετατρέπεται σε ισχυρό πολεμικό ναυτικό.
Τα ίδια συμβαίνουν και στις Σπέτσες και στα Ψαρά στις αρχές Απρίλη και σε λίγο στα περισσότερα νησιά. Γενικά στα νησιά ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας πήρε έντονο ταξικό χαρακτήρα, αφού εκεί δημιουργήθηκαν οργανωμένα λαϊκά κόμματα. Χαρακτηριστικά στην Άνδρο, με ηγέτη τον αγρότη Δ. Μπαλή, το λαϊκό κίνημα ήταν επηρεασμένο από τις αρχές της γαλλικής επανάστασης (στους λόγους του ο Μπαλής μιλούσε για κομμούνα), στη Σάμο με τον Λυκούργο Λογοθέτη και στη Χίο με τον αγρότη Μπουρνιά εφαρμόστηκε πρόγραμμα αντιφεουδαρχικό με διανομή της μεγάλης ιδιοκτησίας σε μικροκαλλιεργητές και ακτήμονες. Αξίζει να αναφέρουμε ένα απόσπασμα της προκήρυξης του
Δ. Μπαλή που απευθυνόταν στο λαό της Ανδρου. Είναι από τα σπάνια ιστορικά ντοκουμέντα και καταδεικνύει το προχώρημα που πραγματοποιήθηκε στη σκέψη και τις ιδέες του λαού την εποχή εκείνη: «Διατί και ημείς κατά την παρούσαν στιγμήν να μην αποτινάξωμεν όχι μόνον το ζυγόν των Τούρκων, αλλά και των αρχόντων; (…)
Η γη ανήκει εις ημάς τους δουλευτάς της και όχι στους ολίγους Τουρκάρχοντας που τη νέμονται με το δικαίωμα του ισχυρότερου (…) θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαμβάνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον τους και την δούλευσίν τους». (Δ. Φωτιάδη, «Η επανάσταση του ’21», τ. Β, σελ. 92 -το απόσπασμα υπάρχει και σε σχολικό βιβλίο της Β' Λυκείου, 1997).
Αλλά και στην Αθήνα ο Μελέτης Βασιλείου (αξιόλογος λαϊκός ηγέτης) ξεσηκώνει την πόλη, αναγκάζει τους Τούρκους να κλειστούν στην Ακρόπολη και για ένα διάστημα ο λαός παίρνει την εξουσία. Οι κοτζαμπάσηδες όμως καταφέρνουν με την πρώτη ευκαιρία να ξαναπάρουν την εξουσία, καταδιώκουν τον Βασιλείου μέχρι την Εύβοια, όπου και τον δολοφονούν.
Πολύ γρήγορα η επανάσταση απλώνεται σε όλη την Πελοπόννησο και τον Απρίλη στα νησιά. Μέχρι το Μάη η επανάσταση επεκτείνεται στη Μαγνησία, στη Χαλκιδική, στην Εύβοια, στην Κρήτη, στο Μεσολόγγι, στο Αγρίνιο, στο Σούλι.
Όμως οι κοτζαμπάσηδες δεν έμειναν άπρακτοι. Το Μάη επιτίθενται στον Οικονόμου, στο διοικητήριο της Ύδρας, και αυτός αναγκάζεται να φύγει. Μετά από λίγο τον συλλαμβάνουν και τον μεταφέρουν στην Πελοπόννησο για να τον σκοτώσουν. Ύστερα από αλλεπάλληλες συλλήψεις και αποδράσεις ο Οικονόμου αποφασίζει να πάει το Δεκέμβρη στην Α' Εθνοσυνέλευση για να ζητήσει δικαιοσύνη. Λίγο πριν από την Εθνοσυνέλευση άντρες του Λόντου τον σκοτώνουν.
Στη Χίο και στη Σάμο αφού οι τοπικοί προύχοντες δεν μπορούσαν να καταστείλουν την εξέγερση, κατάφεραν να επικοινωνήσουν με τα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας και ζήτησαν τη βοήθεια των Τούρκων. Έτσι μετά από την τουρκική απόβαση το λαϊκό κίνημα συνετρίβη. Δεκάδες χιλιάδες νησιώτες σφάχτηκαν και πολύ περισσότεροι αιχμαλωτίστηκαν και στάλθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής (καταστροφή της Χίου, Απρίλης 1822).
Το Μάη του 1821 ο Φιλικός Άνθιμος Γαζής κηρύσσει τη επανάσταση στη Θεσσαλομαγνησία.
Η ενεργός αντεπαναστατική δράση των κοτζαμπάσηδων όμως δεν επέτρεψε τη διατήρηση της επανάστασης στην περιοχή.
Ο Γαζής κυνηγήθηκε και έφυγε στη Ρούμελη.
Στην περιοχή της Μάνης εξεγείρονται οι αγρότες και καταλαμβάνουν εκτάσεις στο Μυστρά και στη Μονεμβασιά τις οποίες μοιράζονται και αρχίζουν να τις καλλιεργούν. Η κατάληψη κράτησε ένα χρόνο οπότε οι κοτζαμπάσηδες έστειλαν στρατό εναντίον τους.
Το καλοκαίρι του 1821 φτάνει στην Ύδρα, ως πληρεξούσιος της Φιλικής Εταιρείας,ο Δημήτριος Υψηλάντης, δημοσιεύει την πρώτη προκήρυξη προς τους Έλληνες και διεκδικεί τη γενική διεύθυνση του Αγώνα στο Άστρος. Οι πρόκριτοι αντιδρούν και απειλούνται επεισόδια στα Βέρβαινα και στη Ζαράκοβα. Όμως 3.000 οργισμένοι στρατιώτες συγκροτώντας διαδήλωση απαίτησαν σύνταγμα και θέλησαν να σκοτώσουν τους πρόκριτους. Μόνο μετά από την κατευναστική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη ηρέμησε η κατάσταση. Ήταν μια καλή ευκαιρία να λυθεί μια και καλή το ζήτημα της εξουσίας, αλλά η συμβιβαστική στάση του Κολοκοτρώνη το απέτρεψε. Έτσι η αντιδραστική μερίδα των κοτζαμπάσηδων κατάφερε σταδιακά να επιβληθεί και να παραγκωνίσει όλους σχεδόν τους στρατιωτικούς ηγέτες ακόμα και τον Δ. Υψηλάντη.
Η ζωή συνεχίζεται κωμικοτραγικά, στις μέρες μας, με μια ηλίθια φιέστα που ξεπερνά τα όρια της φαντασίας.

*Αναδημοσίευση κειμένου

 

ΤΡΙΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ

 

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

ΤΡΙΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ

Μπορείς να δεις από τη λεωφόρο
Την παγκόσμια κρίση της βροχής
Και κάπου εκεί στο πλήθος να σέρνεσαι
Στην παγκόσμια κρίση της αβεβαιότητας

 

 ΠΤΩΣΗ

Κατέρρευσε το όνειρο
Σαν πέσαμε τα τείχη
Κι η νύχτα έγειρε κι αυτή
Μες τα αναφιλητά της
Το μόνο που χαρίσανε
Στη σκοτεινιά της Δύσης
Αλκοολικούς, ψυχασθενείς
Πουτάνες σε μπαράκια

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΥΓΑΣ...

 

          ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΥΓΑΣ…

Πώς να σωπάσω μέσα μου
την ομορφιά του κόσμου;
Ο ουρανός δικός μου
η θάλασσα στα μέτρα μου.

      Πώς να με κάνουν να τον δω

      τον ήλιο μ’ άλλα μάτια;

      Στα ηλιοσκαλοπάτια

      Μ’ έμαθε η μάνα μου να ζω...

Στου βούρκου μέσα τα νερά
ποια γλώσσα μου μιλάνε
αυτοί που μου ζητάνε
να χαμηλώσω τα φτερά;

                                            ΚΩΣΤΑΣ  ΚΙΝΔΥΝΗΣ

 

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Οι Έλληνες αποικιοκράτες τα πολύ παλιά τα χρόνια είχαν φτάσει μέχρι τα βάθη της Κεντρικής και της Νότιας Αμερικής.
Εκπαίδευαν σκλάβους για να τους εντάξουν στις νέες παραγωγικές διαδικασίες.
Εκεί πρωτοεφαρμόστηκε το οχτάωρο στην εργασία, όπως επίσης οχτώ ώρες για ψυχαγωγία και για μόρφωση, καθώς επίσης και οχτώ ώρες για ξεκούραση και για ύπνο. 

Οργάνωναν σεμινάρια πώς τροχίζουνε το αλέτρι, πώς δενότανε το ατσάλι,* πώς αντικαθιστούσαν το βόδι, τι δείκτη προστασίας θα είχε το αντηλιακό και τι μάρκα κρέμας θα χρησιμοποιούσαν μετά το μαστίγωμα.
Σε μια μικρή πολιτεία, που αργότερα έγινε κράτος, ζούσε ο Κώστας με τη Μαρίκα.
Εκεί πρωτογέννησαν τα παιδιά τους, γιατί σε τούτη δω την περίπτωση επιβεβαιώνεται η θεωρία 

των αρχαίων Ελλήνων για τις μετεμψυχώσεις και για την εξέλιξη των ειδών, που ξεκινούν από έντομα ή κατσαρίδες και καταλήγουν σε υπουργούς, πρωθυπουργούς ή ακόμα και βασιλείς.
Ο θρύλος λέει πως κυβέρνησαν εφτά πολιτείες, που αργότερα έγιναν κράτη, και πως το όνομά τους ξεπέρασε σε μέγεθος κι εκείνο του Σιμόν Μπολιβάρ.
Και πέρασαν πολλά-πολλά χρόνια και μεσολάβησαν πολλές μετεμψυχώσεις και άλλες πολλές μεταλλάξεις για να καταλήξουν στη σημερινή τους μορφή.
«Κούλα είναι πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος… και στον καινούργιο του ρόλο…»
Τι μαλακίες γράφει ο άνθρωπος για να βγάλει το ψωμί του! Τι μαλακίες γράφει ο άνθρωπος για να του πετύχει μια αστεία εισαγωγή!
Ένα μαύρο στίγμα πάνω στο καρπούζι μου με έκανε να βλαστημήσω το Γύφτο επιχειρηματία που με ξεγέλασε και μου πούλησε καρπούζι με κουκούτσι.
Η βλαστήμια μου όμως ήταν άδικη απέναντι στο Γύφτο μεγαλέμπορο. Δεν ήταν κουκούτσι …. 

Ήταν μια μύγα που ρουφούσε με θράσος τους χυμούς του μεταλλαγμένου καρπουζιού.
Είχε πλησιάσει το τέλος της.
Τόσο σημαντικά γεγονότα διαδραματίζονται στην επικαιρότητα και αυτή αδιαφορεί για τις εξελίξεις και ρουφάει ανεξέλεγκτα τους χυμούς αυτού εδώ του φρούτου;…
Ύψωσα σαν σημαία την (κόκκινη) μυγοσκοτώστρα, την κατέβασα με αυξημένη επιτάχυνση προσγειώνοντάς την με τεράστια δύναμη. Κι έτσι έγινε η μύγα ένα με το μεταλλαγμένο καρπούζι του Γύφτου εφοπλιστή…….
Ξημέρωσε … Κατέρρευσε σαπισμένη ξυλοκατασκευή στην παιδική χαρά του Μπούφαλο, στο Αίγιο (το αρχαίο θέατρο σας μάρανε…).
O καρδιοχειρουργός ζήτησε από τον ταλαίπωρο συνταξιούχο ασθενή των 580 euro, φακελάκι με 1500 euro.
Κι ο Σήφης ο κροκοδειλος, μετά τον ντόρο των ΜΜΕ, θα συλληφθεί.
Θα του υιοθετήσουν και κανά-δυο παιδάκια για να καταλήξει τουριστική ατραξιόν συν γυναιξί και τέκνοις!

*Nικολάι Oστρόφσκι

ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

                    ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πάντα γι’ άλλους μιλάμε. Έτσι δεν πονάμε κι έτσι ξεχνάμε.
Μεγάλωσα θα πει. Να ’ρχεται ανατροπή.
Οι καιροί να στη φέρνουν. Τα μυαλά σου να γδέρνουν.
Να ζητάς να κουρνιάσεις. Και να βρίσκεις οάσεις.
Στις ψυχώσεις των άλλων. Που έχουν για περιβάλλον.
Ίδιες φάτσες με σένα. Γόνατα λυγισμένα. Όνειρα ξεχασμένα.

                                                                                       ΧΑΡΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ

 ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Σαν σίφουνας έσκασε το νέο στα βραδινά δελτία ειδήσεων πως « αυτός που έδειχνε τον ήλιο με το δάχτυλο δεν ήταν Ο Θεός. Οι πληροφορίες του δημοσιογράφου ήταν έγκυρες ή τουλάχιστον αυτό  έδειχνε μέχρι  τώρα με τα μεγάλα και πολύπλοκα  ρεπορτάζ του ακόμα και για τα δύσκολα εθνικά θέματα. Το επαγγελματικό του κύρος και η εμπειρία του δεν θα του επέτρεπαν να πέσει σε λάθος πληροφορίες, που σημαίνει πως τις είχε διασταυρώσει από πολλές άλλες πηγές. Και για να  βγάλει τέτοιο θέμα στον αέρα ήταν εντελώς σίγουρος. Ένας κρύος ιδρώτας έλουσε τους κατοίκους της μικρής χώρας, ένας φόβος για το αύριο, μια ανασφάλεια για την αλλαγή των δεδομένων, μια αβεβαιότητα για το μέλλον. Είναι σαν να λες σε ένα Γαλάτη πως ο ουρανός δεν θα πέσει στο κεφάλι του, είναι σαν να λες σε έναν Παναθηναϊκό πως θα πάρει το πρωτάθλημα, είναι σα να λες σε ένα  Σκωτσέζο να πιει JACK DANIELS.

Κάπως έτσι ένοιωσαν οι φοβισμένοι πολίτες. Τα πράγματα θα άλλαζαν τραγικά. Τίποτα δεν θα θύμιζε τα συνηθισμένα, την ανία μας, την πλήξη μας, την μιζέρια μας. Η κυρά Κατίνα δεν θα ’φτιαχνε πια ντολμαδάκια, οι Κνίτες θα χάνανε τον ρόλο τους κι ο Μπακογιαννης δεν θα ήταν ο δήμαρχος Αθηναίων. Ο Αστερίξ και ο Οβελίξ δεν θα κυνηγούσαν αγριογούρουνα αλλά Στρουμφάκια κι ο Τιμόν κι ο Πούμπα θα ήταν ειδικοί συνεργάτες του Μητσοτακη. Η αριστερά θα ένωνε τις δυνάμεις της και θα πρότεινε «πρόγραμμα εξουσίας». Πλησίαζε το βράδι. Η ρουτίνα δεν θα επαναλαμβανόταν με τις προληπτικές προσαγωγές, τα σκουπίδια θα στόλιζαν τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα της πόλης, η γρίπη δεν θα αύξανε τα θύματά της, κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πρότεινε αύξηση των συντάξεων.

Ήταν κι ένα σουξέ στο σκυλάδικο «τα πάντα ρει» που φόβιζε τις αρχές.
Τα «καινούργια συνθήματα» θα επηρέαζαν τις συνειδήσεις ενώ αυτοί επιδίωκαν πάντα τα σταθερά, τα στάσιμα, τα σίγουρα. Μην ξεφύγουμε και απ’ τα συνηθισμένα.
Δεν υπάρχει όμως στάνταρ στο ΠΡΟ-ΠΟ κι όλοι έχαναν τα σίγουρα….
Από την άλλη ήταν και η δυσφήμιση από τις άλλες χώρες με τα ομόλογα, η πράσινη οικονομία που δεν τους ήταν κατανοητή, ο μαλάκας που θέλει να γίνει δήμαρχος, ο Ολυμπιακός που θα περάσει στους δεκάξι του ΟΥΕΦΑ, η Ντόρα που πήρε τα βουνά και κουφάθηκε, η σύνοδος κορυφής για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όλα αυτά και πολλά άλλα που δεν μπορούν να βοηθήσουν να συνθέσουν μια απόφαση κι ένα αποτέλεσμα
Κάπου εκεί έμπλεξαν και κάτι πολυκατοικίες, κάτι κοινόβια, κάτι έμποροι ναρκωτικών, κάτι αλλοδαποί αναρχικοί, η Παπαρήγα με σορτς, μερικές νέες γεύσεις Jacobs με άνηθο, με σέλερι και θυμάρι, ήταν και κάτι αυθαίρετα οικόπεδα γύφτων σε δασικές εκτάσεις και μπερδεύτηκαν περισσότερο. Τελικά ο δημοσιογράφος βγήκε σαστισμένος στο μεταμεσονύχτιο δελτίο ειδήσεων να αποκαταστήσει την αλήθεια. Όλα οφείλονταν σε μια μύγα που παρενέβη στον κομπιούτερ και άλλαξε τα στοιχεία. Κάτι όπως στη γνωστή κινηματογραφική ταινία «Brazil». Η αλήθεια είναι πως «O Θεός είναι αυτός που δείχνει τον ήλιο με το δάχτυλο». «Μην φοβάστε τίποτα δεν θα αλλάξει…»