ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΟΙ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ
Πηδά η φωτιά κι οι σούβλες έτοιμες
κι αυτός ολόρθος στέκει
Πεθαίνει αρνούμενος το θάνατο
και Λευτεριά φωνάζει
Λευτεριά για σένα χάνομαι
μα θα 'ρθουν πίσω μου άλλοι
Στρατοί οι γιοι μου και τ' αγγόνια μου
και θα σε λευτερώσουν
Μην κλαις κυρά κι εγώ θ' αναστηθώ
και θα σ' αρπάξω πάλε
Θα σπω τις αλυσίδες της σκλαβιάς
θα καταλύω τα κάστρα
Λίγοι είμαστε κι αλίμονο στη γης
αν ξοφληθεί η γενιά μας
Στρατοί οι γιοι μου και τ' αγγόνια μου
και θα σε λευτερώσουν
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ
1 Πιστεύω σ' ένα Θεό, Ακρίτα, Διγενή, στρατευόμενο πάσχοντα μεγαλοδύναμο, όχι παντοδύναμο, πολεμιστή στ' ακρότατα σύνορα, στρατηγό αυτοκράτορα σε όλες τις φωτεινές δυνάμεις, τις ορατές και τις αόρατες.
2 Και ποια είναι η πιο αψηλή εντολή; Ν’ αρνηθείς όλες τις παρηγόριες - θεούς,
πατρίδες, ηθικές, αλήθειες - ν’ απομείνεις μόνος και ν’ αρχίσεις να πλάθεις εσύ,
με μοναχά τη δύναμή σου, έναν κόσμο που να μην ντροπιάζει την καρδιά σου...
Ποια ’ναι η πιο αντρίκια χαρά; Ν’ αναλαβαίνεις την πάσα ευθύνη.
3 Δεν πρέπει ποτέ να έχεις μια αντίληψη για τη ζωή που να σου επιτρέπει ελπίδες
και ανταμοιβές. Είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όχι μισθοφόρος. Να παλεύεις χωρίς
να καταδέχεσαι να ζητάς ανταμοιβή, αυτό είναι πραγματική ελευθερία.
4 Όχι! Όχι! Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα!
Ν’ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου! Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!
5 Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, αδύναμο, καμωμένο από λάσπη κι ονείρατα.
Μα μέσα μου νογώ να στροβιλίζουνται όλες οι δυνάμες του Σύμπαντου.
6 Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη Γη.
Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω.
7 Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.
8 Μην κρατάς τίποτα για υστερνή. Μου αρέσει ο κίντυνος. Μπορεί να χαθούμε, μπορεί
να σωθούμε. Μη ρωτάς! Απίθωνε κάθε στιγμή στα χέρια του κίντυνου τον κόσμον όλο!
9 Η καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάει την παλαίστρα της ανάγκης
και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη.
10 Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν ελπίζω τίποτα. Είμαι ελεύθερος.
Ο Νίκος Καζαντζάκης, Έλληνας μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1883 και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και «Ο Τελευταίος Πειρασμός».
Η Κρήτη βρισκόταν σε συναγερμό για την κηδεία του μεγάλου τέκνου της. Είχαν φθάσει απ’ όλα τα μέρη της Μεγαλονήσου αντιπροσωπείες: μαθητές Γυμνασίων, αγρότες, εργάτες, άνθρωποι από κάθε τάξη. Χιλιάδες λαού και μαθητές κρατώντας βιβλία του νεκρού τον συνόδεψαν μέχρι την ιστορική τάπια Μαρτινέγκο, πάνω στα ενετικά τείχη, όπου είχε ανοιχτεί ο τάφος του. Τότε συνέβη το εξής συγκλονιστικό: Ένας ηλικιωμένος, μα εύρωστος και μεγαλόσωμος άντρας με μουστάκες, ο καπετάν Μανούσακας ο Κρητίκαρος, άρπαξε την τσάπα και παραμέρισε τα χώματα.
Αμέσως ύστερα αγκάλιασε το νεκρό, τον σήκωσε, λέγοντας: «Τουτουσές τσ’ ανθρώπους δεν τους θάβουνε νεκροθάφτες» και κατεβάζοντάς τον μόνος του στον τάφο, τον τακτοποίησε στην τελευταία του κλίνη. Πάνω από το νεκρό τότε, οι γυμνασιόπαιδες έριξαν χώμα που είχαν φέρει μαζί τους απ’ όλες τις επαρχίες της Κρήτης. Στον τάφο του στήθηκε ένας πανύψηλος, λιγνός και σκοτεινός σταυρός, ορατός από μεγάλη απόσταση. Πάνω στην πλάκα του τάφου του χαράχτηκε το περίφημο καζαντζακικό απόφθεγμα: «Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν ελπίζω τίποτα. Είμαι ελεύθερος».
Μνημόνια, επιμηκύνσεις, συμπράξεις, εκταμίευση της πέμπτης δόσης, αβεβαιότητα και αδιέξοδο.
Οι Έλληνες όμως δείχνουν πως ξαναβρίσκουν το ρυθμό τους. Η νεολαία δείχνει πως βρίσκει το ρυθμό της. «Ένα θεριό που δεν ξέρει πως είναι θεριό είναι η νιότη», «Ποιος μπορεί να τα βάλει με το σεισμό, με τη φωτιά, με τα νιάτα;» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Οι συγκεντρώσεις στην πρωτεύουσα αλλά και στις άλλες πόλεις δείχνουν πως κάτι ενωτικό ξεκινάει. «Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος» έλεγε το παλιό αλλά πάντα επίκαιρο σύνθημα.
Τέτοιες στιγμές χρειάζονται τα παραδείγματα των μεγάλων ανδρών που ανύψωσαν
με το έργο τους το ηθικό, το κύρος, την πίστη και την αξιοπρέπεια των Ελλήνων.
Ένας τέτοιος ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης.
Παππού αγαπημένε, είπα, δώσ’ μου μιαν προσταγή.
-Φτάσε όπου μπορείς παιδί μου...
-Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δώσ’ μου μιαν πιο δύσκολη, πιο κρητικιά προσταγή.
-Φτάσε όπου ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ παιδί μου !...
2 Και ποια είναι η πιο αψηλή εντολή; Ν’ αρνηθείς όλες τις παρηγόριες - θεούς,
πατρίδες, ηθικές, αλήθειες - ν’ απομείνεις μόνος και ν’ αρχίσεις να πλάθεις εσύ,
με μοναχά τη δύναμή σου, έναν κόσμο που να μην ντροπιάζει την καρδιά σου...
Ποια ’ναι η πιο αντρίκια χαρά; Ν’ αναλαβαίνεις την πάσα ευθύνη.
3 Δεν πρέπει ποτέ να έχεις μια αντίληψη για τη ζωή που να σου επιτρέπει ελπίδες
και ανταμοιβές. Είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όχι μισθοφόρος. Να παλεύεις χωρίς
να καταδέχεσαι να ζητάς ανταμοιβή, αυτό είναι πραγματική ελευθερία.
4 Όχι! Όχι! Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα!
Ν’ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου! Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!
5 Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, αδύναμο, καμωμένο από λάσπη κι ονείρατα.
Μα μέσα μου νογώ να στροβιλίζουνται όλες οι δυνάμες του Σύμπαντου.
6 Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη Γη.
Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω.
7 Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.
8 Μην κρατάς τίποτα για υστερνή. Μου αρέσει ο κίντυνος. Μπορεί να χαθούμε, μπορεί
να σωθούμε. Μη ρωτάς! Απίθωνε κάθε στιγμή στα χέρια του κίντυνου τον κόσμον όλο!
9 Η καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάει την παλαίστρα της ανάγκης
και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη.
10 Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν ελπίζω τίποτα. Είμαι ελεύθερος.
Ο Νίκος Καζαντζάκης, Έλληνας μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1883 και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957. Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως. Έγινε ακόμα γνωστότερος μέσω της κινηματογραφικής απόδοσης των έργων του «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και «Ο Τελευταίος Πειρασμός».
Η Κρήτη βρισκόταν σε συναγερμό για την κηδεία του μεγάλου τέκνου της. Είχαν φθάσει απ’ όλα τα μέρη της Μεγαλονήσου αντιπροσωπείες: μαθητές Γυμνασίων, αγρότες, εργάτες, άνθρωποι από κάθε τάξη. Χιλιάδες λαού και μαθητές κρατώντας βιβλία του νεκρού τον συνόδεψαν μέχρι την ιστορική τάπια Μαρτινέγκο, πάνω στα ενετικά τείχη, όπου είχε ανοιχτεί ο τάφος του. Τότε συνέβη το εξής συγκλονιστικό: Ένας ηλικιωμένος, μα εύρωστος και μεγαλόσωμος άντρας με μουστάκες, ο καπετάν Μανούσακας ο Κρητίκαρος, άρπαξε την τσάπα και παραμέρισε τα χώματα.
Αμέσως ύστερα αγκάλιασε το νεκρό, τον σήκωσε, λέγοντας: «Τουτουσές τσ’ ανθρώπους δεν τους θάβουνε νεκροθάφτες» και κατεβάζοντάς τον μόνος του στον τάφο, τον τακτοποίησε στην τελευταία του κλίνη. Πάνω από το νεκρό τότε, οι γυμνασιόπαιδες έριξαν χώμα που είχαν φέρει μαζί τους απ’ όλες τις επαρχίες της Κρήτης. Στον τάφο του στήθηκε ένας πανύψηλος, λιγνός και σκοτεινός σταυρός, ορατός από μεγάλη απόσταση. Πάνω στην πλάκα του τάφου του χαράχτηκε το περίφημο καζαντζακικό απόφθεγμα: «Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν ελπίζω τίποτα. Είμαι ελεύθερος».
Μνημόνια, επιμηκύνσεις, συμπράξεις, εκταμίευση της πέμπτης δόσης, αβεβαιότητα και αδιέξοδο.
Οι Έλληνες όμως δείχνουν πως ξαναβρίσκουν το ρυθμό τους. Η νεολαία δείχνει πως βρίσκει το ρυθμό της. «Ένα θεριό που δεν ξέρει πως είναι θεριό είναι η νιότη», «Ποιος μπορεί να τα βάλει με το σεισμό, με τη φωτιά, με τα νιάτα;» έλεγε ο Νίκος Καζαντζάκης. Οι συγκεντρώσεις στην πρωτεύουσα αλλά και στις άλλες πόλεις δείχνουν πως κάτι ενωτικό ξεκινάει. «Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος» έλεγε το παλιό αλλά πάντα επίκαιρο σύνθημα.
Τέτοιες στιγμές χρειάζονται τα παραδείγματα των μεγάλων ανδρών που ανύψωσαν
με το έργο τους το ηθικό, το κύρος, την πίστη και την αξιοπρέπεια των Ελλήνων.
Ένας τέτοιος ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης.
Παππού αγαπημένε, είπα, δώσ’ μου μιαν προσταγή.
-Φτάσε όπου μπορείς παιδί μου...
-Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δώσ’ μου μιαν πιο δύσκολη, πιο κρητικιά προσταγή.
-Φτάσε όπου ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ παιδί μου !...
